‘Hij is ongelukkig.’ Ik weet nog dat ik dat hoorde, toen ik kind was, over iemand in een rolstoel. Ik snapte het niet. Ik voelde me wel eens ongelukkig, ik wist wat het was. Ik wist ook dat een ander niet zomaar kon zien dat ik me ongelukkig voelde. Hoe zagen ze dat dan, bij deze meneer, dat hij ongelukkig was? ‘Gelukkig’ is die uitdrukking verdwenen, hoop ik. In de loop van de tijd kwamen er andere woorden voor, ‘gehandicapt’, ‘lichamelijk beperkt’, of gewoon zoals het is, ‘hij heeft een dwarslaesie’, ‘mist zijn benen’. Geluk en ongeluk zijn stempels die we niet op een ander kunnen zetten. En dat woord ‘beperkt’ is ook maar beperkt houdbaar.
Het is goed om op taal te letten. Taal stempelt, inderdaad, en willen we dat? De stempelaar kan het heel gewoon vinden, maar wat vindt de bestempelde er zelf van? Het kan iemand best ongelukkig maken, een verkeerd woord. Dat woord is dan een stigma, een litteken, geworden, een wond die zelfs na jaren nog pijn kan doen.
Een woord kan ook van betekenis veranderen. In de taal van de bijbelvertaling van 1951 konden mannen nog ‘ongesteld’ zijn. Vanaf de jaren 1960 toen taboes (‘daar praat je niet over’) voorzichtig doorbroken werden kreeg het woord een eigen betekenis. Het woord ‘ziek’ kwam er al snel voor in de plaats. Maar in de kerk bleven wij er tot 2004, de Nieuwe Bijbelvertaling, mee zitten.
Leven is meegaan met de stroom van de tijd – en de veranderingen durven mee te maken. Ook in de taal.
~Roel